Централните банки на двете клучни монетарни територии – Соединетите Американски Држави и Европската Унија – ги одржаа своите редовни месечни состаноци во изминатите денови. Како што предвидуваа прогнозите на преовладувачките аналитичари, американската ФЕД конечно го паузираше зголемувањето на клучните каматни стапки по 15 месеци раст, додека Европската централна банка ја зголеми каматната стапка за уште 25 базични поени.
Сепак, и ФЕД и ЕЦБ посочија дека до крајот на тековната година во одреден момент ќе има уште две зголемувања од 0,25 отсто доколку состојбата со инфлацијата, пазарот на трудот и побарувачката остане во согласност со претходните прогнози.
Зошто ФЕД не ги зголеми каматните стапки на состанокот во јуни? Во САД конечно дојде до мало забавување на инфлацијата, а потребно беше и „туркање“ на пазарот на капитал, односно големите инвеститори на берзите. Волстрит по правило реагира позитивно на ваквите одлуки на краток рок, а тоа беше случај и сега.
До кога овој „вентил“ ќе остане отворен останува да видиме, но секако евентуалното дополнително зголемување на клучните камати до крајот на годината нема да биде големо изненадување или да предизвика фатални потреси бидејќи тие беа однапред најавени, па лидерите на Банката на федерални резерви имаат безбедносна „перница“ подготвена за двете можности.
И ЕЦБ задржува слична позиција, со фактот дека еврозоната има нешто посилна валута и повисока инфлација (околу шест проценти на годишно ниво, во споредба со четири проценти во САД во мај), додека каматните стапки се сè уште под оние во САД. Во секој случај, и двете економии во моментов се чини дека влегуваат во мирен летен период, соочен со неизвесна есен – особено за Европа, во светло на непознатите на енергетскиот пазар и руско-украинскиот конфликт.
Се препорачува „внимателно возење“.
„Ако креирањето на монетарната политика е како возење автомобил, тогаш тоа е автомобил со несигурен брзиномер, замаглена шофершајбна и тенденција да реагира непредвидливо и со задоцнета реакција на на гасот или кочницата“, пред дваесет години живописно објасни поранешниот претседател на Федералните резерви Бен Бернанке.
Не ги следи целиот свет ФЕД и ЕЦБ
„Конвенционалното гледиште кај економистите е дека повисоките каматни стапки доведуваат до помала инфлација. Тие ги зголемуваат трошоците за задолжување и ја пригушуваат побарувачката во економијата, што доведува до вишок понуда и помала инфлација“, ова е официјалното објаснување објавено на веб-страницата на Меѓународниот монетарен фонд.
Сепак, треба да се забележи дека има и други стратегии на располагање на креаторите на монетарната политика. Централните банки кои се обидуваат да ги предвидат трендовите на инфлацијата ризикуваат да направат грешка непотребно да ја подгреваат инфлацијата со стапки кои се премногу ниски или да го задушат растот со нивно зголемување и со тоа зголемување на цената на парите.
На пример, стратегијата на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, чии последни неколку гувернери на централните банки упорно продолжија да ги намалуваат клучните каматни стапки и покрај препораките – и на крајот резултатите – турската инфлација минатата година достигна највисоко ниво во последните 24 години од околу 85 проценти.
Оттогаш, таа се намали на приближно 40 отсто годишно, но прашање е колку од тој пад се должи на одлуката за каматните стапки, а колку е ослободувањето од приливот на толку потребниот руски гас оваа пролет.
Аргентина има каматна стапка од дури 97 отсто, а инфлацијата надминува 114 отсто. Спротивно на тоа, од најголемите економии, Јапонија се одржува на -0,1 отсто, а Швајцарија на 1,5 отсто.
Треба да се земе предвид дека не сите земји, без разлика колку се големи или мали некои од нив, имаат исти причини за економски проблеми (или успех). Да речеме, огромните проблеми во Аргентина датираат од нерешената должничка криза од осумдесеттите години на минатиот век, која беше решена на палијативен начин, додека надворешните кризи повторно не ги изнесоа на виделина.