Да се поседува сопствен недвижен имот за многумина е најголемиот успех во животот, а да се има стан во странство е посебна приказна. Затоа вложувањето заштеда во купување стан за нашинците во дијаспората е една од главните цели за која често работат две работни места. Меѓутоа, бидејќи становите во Швајцарија се смешно скапи, нашите гастарбајтери сепак претпочитаат да купат „нешто свое“ во Македонија, Србија или друга земја од каде што потекнуваат иселениците.
Како што објасни еден соговорник кој со години живее и работи во Швајцарија, становите во оваа земја позната по Алпите, чоколадото и часовниците се прескапи и речиси невозможно да си ги дозволат нашите луѓе со просечни примања.
Тој наведува дека „четирисобен стан во добра состојба чини околу 1.200.000 до 1.500.000 франци“, а процесот на отплата и купување на кредитот е многу покомплициран отколку кај нас.
– При купувањето веднаш треба да платите 20 отсто, а остатокот во банка. И, се разбира, потоа не го плаќаш кредитот на месечно ниво, туку каматата на тие 800.000-900.000 франци, додека долгот останува и се намалува приближно на секои 10 години – рече тој.
– На едно семејство во просек му се потребни 120 години за да отплати стан, тоа значи три генерации. А кога нашите ќе почнат да ти кажуваат дека имаат стан во странство, прашај ги колку должат – вели на шега.
Тој го објасни и функционирањето на отплатата на кредитот за станот, намалувањето на каматата, односно постоењето на таканаречената трета каса.
– Што се однесува до самото намалување на цената, покрај каматата што ја плаќате на месечно ниво, можете да уплаќате во таканаречената трета каса (3. Säule) сума од 6.000 франци годишно (што се зависи од банката, но максималниот износ што можеш да го платиш е 7.200) и ти го земаат после 10 години и ти го намалуваат долгот и затоа кога се намалува долгот се намалува и каматата.
Затоа, доброволно уплаќање во таа трета каса за да се намали бруто износот на заработката за да се намали данокот на доход, што е најважно за Швајцарија. Можете да ги подигнете парите од таа трета каса кога ќе излезете од Швајцарија, или можете да ги оставите и да ви се пресметаат преку пензијата.
Сепак, тој истакна и една од предностите за купување стан во Швајцарија:
– Кога купувате недвижен имот овде, можете прво да го продадете станот по просечно 3-7 години, се зависи од учеството и договорот со банката. Ако успеете да најдете купувач да ви го купи станот по повисока цена од онаа што сте ја платиле, таа разлика ви припаѓа вам, а преостанатиот долг го враќате во банката – рече тој.
Значи, ако нашинците во странство успеат да купат стан, платата им е дефинитивно доволно висока и нивната деловна позиција во фирмата во која работат е доволно силна за да биде во чекор со тоа темпо.
„Подобро два стана во Србија или Македонија“
Познато е дека гастарбајтерите по долги години престој купуваат еден или повеќе имоти во својата татковина, било за личен престој или за издавање, а така мисли и нашиот соговорник, кој попрво би купил два стана во Србија, па дури и во Македонија или друга балканска земја.
– За тој 20 отсто аванс, подобро е да купиш два стана во Србија или во Македонија и да имаш свој, а секако да плаќаш месечно на овој или оној начин – заклучува тој.
Изнајмува во Швајцарија
Швајцарија се смета за земја со најдобар животен стандард, а платите се меѓу највисоките во светот. Согласно ова се и кириите кои како и кај нас зависат од делот на градот.
– Просечната кирија за четирисобен стан во понова зграда е околу 2.200-2.600 франци. Полуксузни се од 3.000 па нагоре – рече нашиот соговорник.
Тој додаде дека старата зграда е нешто поевтина, односно се движи од 1.600 до 2.100 франци.
Помалите еднособни станови во градот се околу 900-1100 франци, додека во руралните средини овие имоти можат да се најдат за 750-900 франци.
Нашите луѓе најчесто заминуваат во странство во потрага по работа и добра заработка.
Швајцарската конфедерација, како што е официјалното име на оваа земја, се состои од 26 кантони. Балканците почнаа интензивно да се доселуваат овде во средината на 20 век, а во доцните осумдесетти и деведесетти, југословенските работници масовно заминуваа да работат сезонски работи.
Иако голем број од овие работници се вратија, многумина останаа таму поради високите плати, високиот квалитет на живот, добро организираната земја и пристапот до врвно образование.