Плаќањето пет фунти (5,9 евра) за шолја кафе во Лондон или седум долари (6,3 евра) во Њујорк можеби сега е незамисливо, но наскоро би можело да стане реалност поради „совршената бура“ од економски и еколошки фактори во региони каде што се одгледува најмногу кафе, пишува денеска Би-Би-Си.
Глобалната цена на сировото кафе сега е на „највисоко ниво на сите времиња“, вели аналитичарката Џуди Гејнс, поради комбинацијата на проблематични услови за културите, пазарните сили, исцрпените резерви – и најсмрдливото овошје во светот.
Во 2021 година, необичен мраз ги уништи посевите на кафе во Бразил, најголемиот светски производител на „Арабика“ што често се користи во кафулињата. Така, купувачите се свртеа кон земји како Виетнам, примарниот производител на сортата „робуста“ што вообичаено се користи во инстант мешавини.
Но, тамошните земјоделци се соочија со најтешката суша во последните речиси десет години, па заради поголем профит се свртеа кон одгледување на смрдливото жолто овошје – „дуријан“. Поради смрдеата, забранет е јавен превоз во Тајланд, Јапонија, Сингапур и Хонг Конг, но е многу популарен во Кина. Таму уделот на виетнамскиот „дуријан“ е речиси двојно зголемен во 2023 и 2024 година, а за виетнамците е пет пати поисплатлив од кафето.
Додека Виетнамците ја преплавија Кина со дуриан, извозот на кафе робуста од Виетнам во јуни беше 50 отсто од оној во јуни 2023 година, а залихите на сортата се „речиси исцрпени“, според Меѓународната организација за кафе.
Извозниците на робуста во Колумбија, Етиопија, Перу и Уганда се зголемени, но сè уште нема доволно кафе за да се надомести тесниот пазар. Затоа цените на сировата „робуста“ и „арабика“ денеска се речиси рекордно високи, а тоа влијае и на цената на секоја шолја кафе.
Британската веледрогерија Пол Армстронг очекува дека љубителите на кафе наскоро би можеле да се соочат со „лудата можност“ чашата да чини повеќе од пет фунти во Велика Британија.
Армстронг, кој раководи со Carrara Coffee Roasters, увезува кафе од Јужна Америка и Азија, го пече и го испраќа до кафулињата низ Британија. Тој изјави за Би-Би-Си дека неодамна ги зголемил цените, но рече дека купувањето сè уште расте.
Тој изјави дека некои од кафулињата на кои им истекуваат договорите во наредните месеци наскоро ќе треба да одлучат дали ќе префрлат повисоки трошоци на своите корисници.
Графиконите покажуваат дека цената на сировото кафе на берзите во Лондон за „робуста“ и Њујорк за „арабика“ пораснала дури пет пати од јануари 2016 година до почетокот на септември годинава. Не само шолја кафе во кафулињата, туку и инстант кафе, кафето во продавниците насекаде ќе продолжи да расте, очекува Армстронг. Податоците од индустријата за кафе покажуваат дека високата пазарна цена на сировото кафе не мора да води до повисоки малопродажни цени.
Фелипе Барето Кроче, управен директор на FAFCoffees во Бразил, се согласува дека цените на кафето се зголемиле, но тврди дека тоа „главно се должи на инфлаторните трошоци воопшто“, како што се киријата на просторот и работната сила, наместо цената на самото сирово кафе.
Consultancy Allegra Strategies проценува дека суровото кафе сочинува помалку од 10 проценти од цената на една шолја кафе во кафуле. Кроче верува дека кафето е сè уште многу евтино ако се приготвува дома, иако сепак е луксузна стока. Тој вели и дека поради поскапувањето на сировото кафе со послаб квалитет, сега повеќе се плаќа за квалитетно кафе како релативно подобра вредност.
Ако одите во специјализирано кафуле во Лондон и земете специјално кафе, разликата во цената помеѓу тоа кафе и обичното кафе во масовните ланци на кафулиња, како што е „Коста кафе“, е многу помала отколку што беше порано“, рече Кроче.
Претстојната пролетна жетва во Бразил, која произведува една третина од светското кафе, ќе биде „клучна“ за цените, но дека тоа зависи од дождот. Тој објасни дека „сите гледаат кон небото, бидејќи ако сега врне, растенијата треба да бидат доволно здрави и обилно да цветаат, но ако дождот пристигне во октомври, следната година ќе има пропаѓање на посевот и стресот на пазарот ќе продолжи“.